شوک و فشار ناشی از باز شدن چتر

شاید بتوان عنوان کرد که تقریباً تمام چتربازان حداقل یک بار فشار و شوک ناشی از بازشدن چتر را تجربه کرده اند .

این شوک و فشار علاوه بر آسیبی که به خود چتر و اجزا مختلف آن وارد می آورد به راحتی می تواند موجب جراحت و مصدومیتهائی بشود که اینده ورزشی نفر چترباز را تحت تاثیر قرار دهد .

مطالعه کتابچه راهنمای استفاده و بسته بندی چتر یکی از راههائی می باشد که می تواند این فشار و عواقب ناشی از آن را به حداقل برساند و در کنار این موضوع استفاده از روشهای بسته بندی و عمل به مواردی که در طی بسته بندی به رعایت آنها توصیه شده از دیگر عوامل کاهش و جلوگیری از بروز آسیبهای ناشی از این فشار و شوک می باشد . 

در طی این نوشتار سعی شده در مورد بسته بندی چتر و سایر اجزا آن که میتوانند بر این نوع فشارها تاثیر گذار باشند مواردی به اختصار یادآوری شود .

دلایل و عوامل زیادی بر چگونگی باز شدن یک چتر نجات اثرگذار هستند که هر یک به تنهائی و یا مجموعه ای از آنها باعث می شوند که یک چتر در حالت مطلوب و یا همراه با شوک زیاد باز شود .

با انتخاب یک کاناپی برای پرش ، نه تنها باید با عملکرد و چگونگی پرواز و کنترل آن آشنا باشید بلکه بر اساس طراحی ، ساخت و نوع بندهای بکار رفته در آن باید با چگونگی ، روش و مشخصه بازشدن آن نیز آشنائی داشته باشید .

قابلیت کشش و انبساط بندهائی که در ساخت چتر بکار رفته است از عوامل مهم انتقال شوک و فشار بروی تجهیزات و نفر پرنده در حین بازشدن چتر می باشد .

به عنوان مثال ، بندهای Microline از قابلیت انبساط کمتری به نسبت بندهای Dacron برخوردار هستند و طبیعتاً فشار بیشتری از طریق بندهای Microline به نفر و تجهیزات در حین باز شدن منتقل می شود . پس همانطور که در بالا ذکر گردید هر چتری بر اساس نوع و چگونگی طراحی و مواد بکار رفته در آن دارای مشخصه و ویژگی منحصر به خود می باشد . 

در کنار این ویژگیها عوامل دیگری نیز در روند باز شدن چتر وجود دارند که می توانند از طرف شما به عنوان بسته بند و یا استفاده کننده از چتر اعمال و کنترل شوند که بر نحوه باز شدن و فشار ناشی از باز شدن این چترها بسیار تأثیرگذار خواهند بود .

توجه به این عوامل باعث می شود که چتر شما در حالت مطلوب و پایدار و با کمترین فشار باز شود و احتمال بروز انواع انحرافات و آسیب به اجزا و همچنین نفر پرنده را به حداقل برساند . 

عواملی از قبیل : 

۱- روش و نحوه بسته بندی ، شامل : چگونگی تا زدن کاناپی ، چگونگی و محل قراردهی اسلایدر و چگونگی جاگذاری کاناپی در کیسه محتوی 

۲ - روش و چگونگی جاگذاری بندها 

۳- اندازه ، شکل و جنس پایلوت شوت 

۴- سرعت سقوط در زمان باز کردن چتر 

حال باختصار به بررسی این عوامل میپردازیم :

روش و نحوه بسته بندی

الف - چگونگی تازدن کاناپی : 

در ابتدا اکیداً توصیه می شود که کاناپی را بر اساس روش و دستورالعمل شرکت سازنده آن بسته بندی کنید .

این توصیه به این معنی نمی باشد که سایر روشهای بسته بندی نادرست و غیرقابل استفاده می باشد بلکه بر اساس آنچه در بالا توضیح داده شد، هر کاناپی بر اساس نوع ، جنس و طراحی صورت گرفته بروی آن دارای روش ترجیحی و مناسب برای بسته بندی می باشد .

بسته بندی به روش به اصطلاح چمدانی (Brief case)  یا لوله ای (Roll) که باعث باز شدن و باد گرفتن کاناپی به طور نامتقارن می گردد به هیچ وجه توصیه نمی گردد . باز شدن چتر و باد گرفتن آن به طور نامتقارن باعث فشار، آسیب به تجهیزات و همچنین جراحت و آسیب به نفر پرنده می گردد . 

ب - چگونگی و محل قراردهی اسلایدر : 

قرارگیری دقیق و درست اسلایدر تأثیر بزرگ و مهمی در سرعت باز شدن کاناپی و بالطبع کنترل فشار و شوک ناشی از باز شدن چتر دارد .

قرار گرفتن کامل اسلایدر در منتهی الیه بندها بطوریکه حلقه های اسلایدر کاملاً بروی بندهای استابلایزر stabilizer قرار گرفته باشد بسیار مهم و حیاتی می باشد .

توجه کنید که هیچ چرخش و یا پیچ احتمالی نباید بروی بندها در قسمت بالائی اسلایدر وجود داشته باشد وجود این پیچ بروی بندها باعث فشار بروی اسلایدر و به پائین رانده شدن ان قبل از زمان مطلوب و مناسب می گردد که نتیجه آن افزایش شوک و فشار مضاعف در حین بازشدن چتر می باشد .

این اتفاق در روش بسته بندی Brief case  یا Roll به کرات مشاهده گردیده .

همچنین وضعیت و شکل قرارگیری اسلایدر در بسته بندی نیز بروی چگونگی بازشدن چتر اثر زیادی دارد و اکیداً توصیه می شود که بخش میانی و وسطی اسلایدر باید با فشار در وسط سل میانی کاناپی قرار گیرد

ج - جاگذاری کاناپی در کیسه محتوی : 

اولین موردی که در این بخش باید مورد توجه قرار گیرد تناسب اندازه و سایز کاناپی با کیسه محتوی و همچنین اندازه و شکل کانتینر چتر می باشد .

بسیار مهم می باشد که از اندازه و سایز صحیح و متناسب ، کاناپی ، کیسه محتوی و کانتینر آگاه باشید و آنرا مراعات نمائید . 

صحیح تازدن کاناپی و همچنین وضعیت قرارگیری اسلایدر از مواردی است که در حین جاگذاری کاناپی در کیسه محتوی حتماً باید مورد دقت قرار گیرد. 

اگر اسلایدر حتی برای چند سانتیمتر در حین بارگذاری کاناپی در کیسه محتوی به طرف پایین کشیده شود می تواند شوک و فشار زیادی را در حین بازشدن کاناپی به شما وارد کند .

قرار دادن کاناپی در درون کیسه محتوی مهارتی است که باید با تمرین و نظارت مستقیم یک بسته بند باتجربه آموزش دیده شود .

به زبان ساده ، اگر کاناپی را به طور نامرتب و سهل انگارانه درون کیسه محتوی قرار دهید قاعدتا به طور نامرتب نیز از کیسه محتوی خارج می گردد و باعث وارد آمدن آسیب جدی به شما و سایر تجهیزات شما می گردد . 

روش و چگونگی جا گذاری بندها 

به عنوان یک اصل ، در حین رها کردن پایلوت شوت و خارج شدن کیسه محتوی از درون کانتینر بندهای قرار گرفته بروی کیسه محتوی باید به طور متوالی و زمان بندی دقیق و در هر لحظه از درون یک حلقه کش خارج شوند .

هنگامی که شما اقدام به رها کردن پایلوت شوت می نمائید، از طریق بند اتصال Bridle کیسه محتوی به سرعت از داخل کانتینر خارج می گردد و چنانچه کاناپی با همان سرعت از درون کیسه خارج گردد فشار و نیروی زیاد و غیرقابل تحملی به نفر پرنده وارد می شود، جهت مقابله با این فشار به نیروئی احتیاج داریم که سرعت و شتاب حرکت کیسه محتوی و روند خروج کاناپی از کیسه را کاهش بدهد و این نیرو از طریق قرار دادن بندها درون کِشها و بروی کیسه محتوی فراهم می گردد .

روند جاگذاری بندها درون کِشها نیز باید با دقت و آموزش مناسب انجام گیرد، چنانچه بندها به طور مناسب و نا مرتب جاگذاری شوند باعث بروز مشکلات و انحرافاتی می گردد که بنا به هدفی که از نوشتن این مقاله وجود دارد تنها به یکی از آنها می پردازیم . 

چنانچه بندها به طور مرتب ، منظم و مطمئناً جاگذاری نشوند و در حین کِشش به طور ناگهانی و دسته جمعی از درون کِشها و محل قرارگیری خود خارج شوند، کِشش و مقاومتی که انتظار می رود در برابر فشار و کِشش پایلوت شوت و بند اتصال (Bridle) از خود نشان نمی دهند ، بروز این پدیده که line dump نامیده می شود باعث می گردد که چتر شما به طور ناگهانی و با فشار بسیار زیاد از کیسه محتوی خارج گردد و قبل از اینکه بندها به طور کامل باز شوند و تحت کشش قرار گیرند، شروع به بازشدن نماید. تصور کنید که چنانچه شما با سرعت سقوط حدود ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت مواجه با این پدیده بشوید چه فشار و شوک آسیب زننده و غیرقابل تحملی به شما وارد خواهد شد . بعلاوه این فشار به راحتی می تواند باعث آسیب به بندها، کاناپی و رایزرها شود .

بنابراین جهت جلوگیری از بروز این پدیده بشدت توصیه می گردد که جاگذاری بندها درون کِشها بصورتی انجام گیرد که در حین خارج شدن کیسه محتوی از درون کانتینر، بندها به طور متوالی و در زمان بندی مشخص از درون کِشها خارج شوند .

مقدار فشار توصیه شده و مناسب جهت خارج شدن هر دسته از بندها از درون محل قرارگیری حداقل  ۸ و حداکثر ۱۲ پوند (۵،۳ تا ۵،۵ کیلوگرم) می باشد و توجه داشته باشید که کاناپی های بزرگتر و سنگین تر فشار بیشتری را طلب می کنند .

 پایلوت شوت 

پایلوت شوت اثرگذاری و نقش بزرگی در چگونگی گسترش و بازشدن کاناپی دارد .

اندازه ، نوع پارچه بکار رفته در ساخت ، طول بند اتصال (Bridle) ، اندازه و نوع دهانه خروج هوا،  اندازه و سایز سوراخهای توری و همچنین شکل آئرودینامیکی آن از عوامل و دلایل عمده این اثرگذاری هستند .

به عنوان مثال پایلوت شوت با سایز بزرگ و قدرت کِش زیاد می تواند در زمان رها شدن و در زمان رسیدن به سرعت حد، با قدرت و شدت زیاد باعث کشش مضاعف در بندها و همچنین بازشدن کاناپی با فشار زیاد شود که بالطبع این فشار به نفر پرنده منتقل می شود .

پایلوت شوت با اندازۀ مناسب و استاندارد باعث کشش بندها با فشار مناسب و همچنین بازشدن کاناپی بطور آرام و آهسته تر می گردد . 

در نقطه مقابل ، استفاده از پایلوت شوت کوچک بدلیل عدم وجود نیروی کافی و همچنین قدرت کشش مناسب میتواند روند خروج کیسه محتوی از کانتینر، کشش بندها و باز شدن کاناپی را با اخلال مواجه کند.

عدم وجود نیروی کافی و همچنین قدرت کشش، به هر دلیلی از جمله کوچکی بیش از اندازۀ پایلوت شوت ، وجود پارگی در آن ، بوجود آمدن انحراف در عملکرد پایلوت شوت و وجود اشکال و خطا در طراحی و ساخت از عوامل بوجود آورندۀ برخی از انحرافات میباشند که می توان خارج نشدن کاناپی از داخل کیسه محتوی (Bag lock) و یا قرار گرفتن پایلوت شوت در خلا پشت بدن نفر پرنده
 (pilot chute in tow) را از این دست اختلالات و انحرافات برشمرد .

امروزه نه تمام پایلوت شوتها بلکه اکثر آنها قابلیت انطباق و استفاده بروی کاناپی های مختلف را دارا می باشند .

تقریباً تمام پایلوت شوتهائی که از پارچه های F-111 تولید شده اند و در محدودۀ قطر ۲۷ تا ۳۰ اینچ  - ۶۸ تا ۷۶ سانت قرار دارند قابلیت استفاده بروی تمام کاناپی های ورزشی موجود در بازار را دارا می باشند .

در مورد پایلوت شوتهای ساخته شده از پارچه های ZP باید با دقت و وسواس بیشتری تصمیم گیری شود . این دقت نظر و حساسیت در طراحی و تفاوت قدرت کشش این محصولات نمود بیشتری دارند .

 اندازه و نوع تور بکار رفته در ساخت این محصولات و همچنین اندازۀ دهانه خروج هوا در انتهای پایلوت شوت از مواردی می باشد که توجه به آنها باعث ایجاد تفاوت در قدرت کشش می گردد . 

اندازۀ مطلوب برای پایلوت شوتهای ساخته شده از پارچه های ZP جهت استفاده در چترهای با استفاده ورزش بین ۲۵ تا ۲۷ اینچ - ۶۳ تا ۶۸ سانت می باشد .

 سرعت سقوط در زمان بازکردن چتر

اغلب افرادی که در حالت حرکت رو به جلو (track) اقدام به باز کردن چتر نموده اند، فشار و شوک ناشی از آن را نیز تجربه کرده اند .

به عنوان یک قاعده کلی اقدام به باز کردن چتر در حالت حرکت رو به جلو و سرعت زیاد باعث ایجاد شوک و آسیب احتمالی به نفر پرنده و وسائل و تجهیزات می گردد .

اما این سؤال پیش می آید که این سرعت زیاد چقدر می باشد، آیا سرعت سقوط ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت در گروه سرعت زیاد دسته بندی نمی شود .

در حقیقت این سرعت زیاد با توجه به عوامل دیگر تعریف می گردد ، عواملی که در ابتدای این مقاله برشمرده شدند : 

روش و نحوه بسته بندی - چگونگی جاگذاری بندها - اندازه، شکل و جنس پایلوت شوت .

بارها دیده شده است که آسیب وارده به نفر پرنده بعد از حدود ۱۰ ثانیه سقوط و به دلیل رعایت نکردن موارد ذکر شده در سطور بالا بسیار شدیدتر و دردناکتر از فشاری بوده است که یک پرنده سقوط آزاد بعد از ۵۰ ثانیه سقوط تحمل کرده است . 

با توجه به تمام موارد ، کم کردن و به حداقل رساندن سرعت حرکت رو به جلو در هنگام بازکردن چتر کمک زیادی به کم کردن فشار ناشی از باز شدن چتر می نماید .

تغییر وضعیت بدن از حالت کاملاً تخت (Flat) به وضعیت مایل و نزدیک به حالت نشسته (sitting up) و بالاتر قرار گرفتن سر از بدن ، از راهکارهائی است که می تواند فشار و شوک وارده را به حداقل برساند . 

توجه داشته باشید که نزدیک کردن حالت بدن به وضعیت نشسته و یا (sitting up) بدین معنی نمی باشد که کاملاً در وضعیت نشسته قرار بگیرید، چون قرار گرفتن در این وضعیت به خودی خود باعث افزایش سرعت سقوط می گردد . 

پرش در مناطق پرش دارای ارتفاع زیاد از سطح دریا نیز از دیگر عوامل افزایش سرعت سقوط می باشد که در این حالت استفاده از پایلوت شوت با سایز کوچکتر و بند اتصال با اندازه و طول بزرگتر توصیه می گردد

 سخن آخر اینکه ، توجه داشته باشید : 

استفاده نادرست از هر یک از اجزا چتر و یا استفاده از اجزائی که با سایر قسمتهای چتر هماهنگی و سازگاری ندارند براحتی می تواند روند استفاده و عملکرد چتر نجات شما را با اشکال مواجه کند و لطمات جبران ناپذیری را به سلامتی شما وارد نماید. 

 توجه به این موضوعات مهم و ضروری  و کنترل این عوامل اسیب زننده از وظایف و مسئولیتهای خود شما می باشد .